Dizi, film ve edebiyat güncesi
Victorian Murderesses: The Politics of Female Violence başlıklı kitabım, romanlardaki kadın katilleri dönemin ataerkil, etnik, dini ve sınıf ideolojileri ışığında inceler. Thomas Hardy’nin Tess, George Eliot’ın Adam Bede, Mary Elizabeth Braddon’ın Lady Audley’nin Sırrı, Florence Marryat’ın Vampir Kanı romanlarındaki kadınlar; boşanma ve mülkiyet hakları olmadığı için şiddete başvurur.
Cumhuriyetin ilk yıllarından bugüne kadın yazarlar, yok sayılan kadın emekçileri kalemleriyle ölümsüzleştirir. Yeni Asır gazetesi yazarı Rebia Arif (1903-1936), Erendiz Atasü ve Ayşe Kulin’in romanları, kadınların tarih boyunca azımsanan fedakârlıklarını görünür kılarken süregelen cinsiyet eşitsizliğine karşı savaşır.
Edebiyatta mekân romanın anahtarıdır. Hikâyenin geçtiği yer; karakterler, temalar ve semboller ile süregelen bir diyalogdadır. Peki, isimsiz kuru kızın, Anadolu’dan Arjantin’in Antarktika’ya yakın Ushuaia şehrine taşınması romana ne kazandırıyor? Karakter, Ushuaia yerine Avrupa’nın en batı ucu Roca Burnu’na gitseydi hikâye değişir miydi? Sanmıyorum.
Biz sanatseverler gerçeklik fantezisine kapılırız. Heyecanla takip ettiğimiz hikayelerin otantikliğine inanmak isteriz. Bu gerçeklik sanrısıyla sinema ve edebiyatta sempati duyduğumuz karakterlerle birlikte ağlar ve güleriz. Oysa sanatın İngilizcesi “art,” yapay anlamına gelen “artificial” kelimesinden gelir. Sanat doğal değil, kurgusaldır.
Murat Gülsoy’un tarih ve hikâyeyi birleştiren romanında, Vasıf Ekrem Yelda’nın 1967’de bir gazeteciyle yaptığı söyleşiyi okurken kışkırtıcı bir gerçeklik fantezisine kapılıyoruz. Unutulmuş bir ressamın ses kayıtlarına kendimizi kaptırıyoruz.
Bir kavram iki şiir silsilesiyle tasarlanan bu çok sesli kitabın, okuyucuya mesaj verme kaygısı yok. Batu ve Yurdaün’ün, tarihte edebiyata, sanata, felsefeye yön verenlerle diyalog kurdukları şiirlerinde sohbet sohbeti açıyor, farklı gelenekler iletişime geçiyor ve kendi hikayemizin de yılanlı bahçede yattığını hissediyoruz.
